PANAMA

In november 2013 leggen we aan in de haven van Colon om een dag Panama city te bezoeken.
De eerste aanblik van Panama stad zorgt voor verbazing. Wat gebeurt hier? Een skyline die lijkt op die van Dubai of van een grote Amerikaanse metropool. Dit verwacht je niet hier. En toch rijst er een massieve wand van hoogbouw met ruim honderd wontorens, hotels en kantoorgebouwen op aan de Baai van Panama.
Panama stad is booming! De afgelopen jaren is er een ware bouwgolf over de stad gegaan, die compleet nieuwe woonwijken heeft opgeleverd en gloednieuwe luxe shopping malls heeft gebracht, het zakencentrum is uitgebreid maar ook het verkeer schijnt enorm te zijn toegenomen.
De zakelijke uitstraling die de Panamese hoofdstad heeft gekregen is gelukkig niet helemaal ten koste gegaan van de warme latinosfeer. Het historische stadsdeel wordt gerenoveerd en monumentale theaters en stadspaleizen krijgen hun oude luister terug.
Sinds het Panamakanaal in Panamese handen is, bloeit de economie als nooit tevoren.
Met de overdracht van het kanaal aan de Panamese regering op 31 december 1999 brak er een nieuwe tijd aan voor de Panamezen. De afgelopen vijf jaar groeide de economie met dubbele cijfers.
Panama city is een stad met een bijzondere historie en verrassende ontwikkelingen.

Bij een bezoek aan Panama hoort vooral een wandeling door het historische centrum van de hoofdstad.
Sinds dit oude stadsdeel in 1997 op de Unesco-werelderfgoedlijst kwam te staan is de restauratie voortvarend aangepakt. Drie forse branden in het verleden en de verloedering hebben hun sporen nagelaten, toch is een bezoek aan Casco Antiquo een onvergetelijke ervaring.
Rond de meeste pleinen zijn de panden inmiddels gerestaureerd en steeds meer culturele instellingen openen hun deuren. De horeca en souvenirshops krabbelen voorzichtig op in dit doorleefde deel van de stad.
Het is nu het ideale moment om Casco Antiqua te bezoeken, de stad en het land is hard bezig om een toeristische bestemming te worden met buurman Costa Rica als voorbeeld.
Gelukkig zijn nu de toeristen nog niet overduidelijk aanwezig en zijn sommige van de smalle straatjes in de oude stad nog steeds authentieke volksbuurtjes waar het dagelijkse leven zijn gangetje gaat.

De afwisseling van vervallen zelfs deels ingestorte bebouwing en volledig gerenoveerde bouwwerken maakt Casco Antiguo tot een boeiend en doorleefd stadsdeel. het is hier heerlijk slenteren. Hoogtepunten zijn de drie pleinen Plaza de Francia, Plaza Bolivar en Plaza de la Independdencia.
Plaza de Francia is het pleintje achter de oude vestingwerken, gebouwd door de Spanjaarden om de gevreesde piraten en kaapvaarders uit de stad weg te houden.
De entree van het Teatro Nacional is praktisch aan het Plaza Bolivar, een van de aangename plekken in de oude stad door de gerestaureerde monumentale architectuur en de terrasjes. In het midden het onvermijdelijke beeld van Simon Bolivar, nu eens niet te paard, maar bedachtzaam leunend.
De andere kant van het plein wordt gevormd door de Iglesia y Convento de San Francisco de Asis. De kerk is vrijwel totaal verwoest bij branden in de 18de eeuw. In 1998 is de laatste restauratie afgerond.

Wat de stad zo boeiend maakt is het spanningsveld tussen het oude en het nieuwe, de ingetogen sfeer van de doorleefde historische plekken naast de zinderende dynamiek van het zaken- en uitgaansleven.
Casco Antiguo, de oude koloniale stad, ademt voornaamheid en roem uit het verlezen. Verwaarlozing en verval zijn  nadrukkelijk aanwezig, maar toch is de oude stad sfeervol en ademt leven uit.
Een fraai voorbeeld is het gerestaureerde Teatro Nacional aan Plaza Bolivar, waar een nationaal operagezelschap is opgericht. Rond het plein openen hippe cafés en restaurants hun deuren.
We zijn hier mooi op tijd voordat dit een toeristische trekpleister wordt en de authentieke sfeer overlopen wordt door vele toeristen.

De wandelpromenade heeft een mooi uitzicht op de skyline van de stad en op de baai, met wachtende zeeschepen.
De golven klotsen tegen de rotsen, waar de Spanjaarden ter doodveroordeelden vastketenden om langzaam te verdrinken.
De promenade is deels overdekt door bougainvilles en Kuna-vrouwen proberen er hun mola's en andere fraai gemaakte kunstnijverheid aan passanten te slijten. De Kuna-mannen verkopen er panamahoeden en andere souveniers.

 Het is allemaal ooit begonnen in Panama la Vieja, de door piraten verwoeste eerste nederzetting.
Wat daarvan overgebleven is zijn uitsluitend nog ruines. Maar de plek ademt een zekere gewichtigheid en drama uit.

Het museum geeft een beeld van de bewoningsgeschiedenis in het gebied waar nu Panama ligt, van de inheemse stammen tot de komst van de spanjaarden. Met een collectie objecten, kruiken, figuren en precolumbiaanse kunst.

 Het Panamakanaal 

De motor van veel wat er in Panama gebeurt is het 81 km lange kanaal over de landengte van Panama, dat de verbinding vormt tussen de Caribische Zee met de Grote Oceaan. Daarmee is het de belangrijke ader in het intercontinentale transport omdat men anders om Zuid Amerika heen zou moeten varen. Een schip varend van New York naar San Francisco legt via het kanaal een afstand af van 9500 kilometer, dat is minder dan de helft van de 22.500 kilometer via Kaap Hoorn.
De sluizen van Miraflores en Gatun zijn in 1914 in gebruik genomen en handelen dagelijks 30 tot 40 schepen af. Vooral als er twee schepen tegelijk in de dubbele sluizen liggen biedt dat een indrukwekkend schouwspel. In de ene sluis trekken de mulas een schip behoedzaam van de ene naar de andere kolk, terwijl in de andere sluis een ander schip langzaam naar beden zakt.
In een mum van tijd liggen beide schepen, hoe groot ook, op het gewenste niveau.
De platforms van het bezoekerscentrum bieden een uitzicht op het spectakel. Met als hoogtepunt wanneer de rorocarrier met duizenden auto's in het ruim of een megacontainerschip met 4500 containers voorbijschuift.

Het is verreweg de belangrijkste inkomstenbron van de Panamese overheid en de havenactiviteiten aan beide kanten van het kanaal zorgen voor veel werkgelegenheid. Daarom zijn de afgelopen jaren vele onderzoeken gedaan, door nationale en buitenlandse organisaties, om de perspectieven voor uitbreiding te bekijken. Het kanaal zit al tegen zijn capaciteit en kan de allergrootste schepen, de zogenaamde post Panamax-schepen, niet meer verwerken.
Bij een nationaal referendum in 2006 koos de Panamese bevolking voor uitbreiding van het kanaal. Momenteel is hier een van de grootste infrastructurele waterwerken ter wereld bezig, waar een bedrag van 3,8 miljard euro mee gemoeid is. De helft daarvan is voor de bouw van een derde set sluizen, groter en vooral breder, zodat in de toekomst ook de allergrootste schepen door het kanaal kunnen.
De nieuwe sluizen komen vrijwel naast de bestaande sluizencomplexen en zullen volgens de laatste berichten in juni 2015 gereed zijn.

Het kanaal levert de Panamese schatkist jaarlijks zo'n 800 miljoen dollar op.
De kosten van de aanleg van het kanaal en de bouw van de sluizencomplexen door de Amerikanen bedroegen een slordige 375 miljoen dollar. Voor die tijd een astronomisch bedrag, maar een schijntje vergeleken bij de kosten van zo'n megaproject in deze tijd.
Onbetaalbaar zijn echter de mensenlevens die de bouw heeft gekost. Meer dan 27.000 mensen vonden de dood, waarvan ruim 20.000 bij een mislukte Franse poging om het kanaal te graven.

COLON

Zoals het hoort in een havenstad is het leven er opwindend en niet zonder gevaar. De stad geldt nog altijd als een minder prettige woonomgeving, vandaar dat veel Panamenos de stad mijden en dat wordt ook toeristen aangeraden.
Van de historische bebouwing is niet veel over, verschillende grote branden hebben de stad in de 19de eeuw in de as gelegd. Pas met de bouw van de spoorlijn en het kanaal is de havenstad opgebloeid.
De dominante architectuur in Colon is Caribisch, veelal houten opbouw, met veranda's en balkons. Het kleurrijkst is de Avenida Central met zijn schaduwrijke wandelpromenade, prominente gebouwen en altijd wel een paar bontgekleurde bussen die passeren.
De instelling van een Zona Libre, vrijhandelszone in het stadscentrum aan de haven betekende een geweldige economische impuls die een massa arbeidskrachten aantrekt uit Panama stad. Ook cruiseschepen brengen de nodige inkomsten binnen. Volgens Panamese brochures is de vrijhandelszone van Colon de grootste ter wereld na die van Hongkong. De Zona Libre/ Colon Free Trade Zone telt maar liefst 1800 bedrijven en vormt een stad op zichzelf met import- en exportfirma's, assemblagebedrijven, dealers, pakhuizen en honderden factory-outlets van merkatrtikelen tot baknen en restaurants. Je kunt hier voor van alles terecht: van elektronica apperatuur tot lingerie en de prijzen zijn heel aantrekkelijk.

Panama is nu nog de onbekende parel van Midden-Amerika, verrassend multicultureel en met fantastische natuurgebieden. Zo klein als Panama is, zo opmerkelijk is de landschappelijke verscheidenheid.
Een grote verrassing voor de bezoeker die denkt dat er geen mooiere natuurgebieden in Midden-Amerika zijn dan in Costa Rica, geen exotischer omgeving dan de Caribische eilanden en geen sfeervollere historische steden dan in Mexico. Maar Panama heeft het allemaal. En meer....
Met het beheer van het beroemde kanaal in eigen hand en het stabiele democratische bestuur ontwikkelt Panama zich tot een buitenbeentje in een regio die tot in de vorige eeuw door revolutie en burgeroorlogen is geplaagd.
Een dag in dit interessante land is veel te weinig. Aan mijn verlanglijstje is weer een nieuwe bestemming toegevoegd. Maar ik zal wel snel moeten zijn om het ongerepte Panama terug te vinden waar ik nu een stukje van heb mogen proeven. Iedereen in Panama realiseert zich welke volgende goudmijn zich in het toerisme openbaart.